یاما، ریشه درخت یوگا

حدود 3000 سال پیش دانشمندی هندی به نام «پاتانجلی» Patanjeli یوگا را مدون ساخت. او یوگا را ، در کتابی به نام «یوگا سوترا» Yoga Soutras، به ۸ مرحله تقسیم کرد. که بعدها به نام یوگای ۸ مرحله‌ای یا «آشتانگایوگا» Ashtanga Yoga (در زبان سانسکریت آشتانگا به معنای ۸) نامیده شد. «پاتانجلی» در کتاب یوگاسوترا شرح داده است که هرکس در هر شرایط و در هر زمان و مکان می‌تواند با انجام تمرینات یوگا تکامل جسم و ذهن را تجربه کند.
استاد بزرگ یوگا ب.ک.س.آینگار هشت مرحله یوگا را به درختی تشبیه کرده‌اند که به آن درخت یوگا می‌نامند و در این نوشته به مرحله اول می پردازیم.

۱. یاما (ریشه درخت) 🌳

انضباط شخصی ـ پرهیزکاری ـ قوانین زندگی : یاما یعنی داشتن کنترل بر اعمالی که انرژی حیاتی انسان را به بطالت هزینه می کنند. یا به عبارتی خودداری و پرهیز از عوامل تباه کننده تن و روان. رعایت اصول یاما راه گذر از زندگی حیوانی به زندگی انسانی را هموار کرده و کمک می کند که انسان خود کاوی نموده ، اعمالش را تصحیح نماید تا انرژی های مسدود شده ، آزاد گردیده و فرد با آرامش زندگی کند.

می توان گفت که عملی کردن اصول یاما در زندگی هر فرد به مثابۀ آماده کردن یک زمین بکر برای کاشت است که در این راستا زمین مورد نظر می بایستی تسطیح ، شخم ، پاک از علف های هرز و کرت بندی گردد. مسلّماً زراعت در زمینی که آماده کاشت نیست محصولی در بر نخواهد داشت. آگاهی از اصول یاما و اجرای آن ها ذهن را مستعد بیرون ریزی اضافات که حجاب معرفت هستند می کند و از دیدگاه یوگا ریشۀ همه آن ها در نادانی است که باعث شده انسان ها ، (البتّه به تناسب اوضاع ، شرایط و فرهنگشان) یک واقعیّت مجعول را به جای حقیقّت هویّتشان تلقّی و از کسب معرفت بر خویشتن خویش غافل بمانند. اصول یاما مجموعۀ صفاتی است که در دانایان دیده می شود.(علی اصغر شاه رضایی، باشگاه یوگا وحدت)
یاما پنج مرحله را شامل می‌شود که عبارتند از:

آهیمسا به معنای عدم خشونت و آزار نرساندن است و معنای بسیار مثبت عشق را نیز شامل می‌شود.این عشق همه موجودات را در بر می‌گیرد. خشونت حاصل ترس، ناتوانی، نادانی، یا بی قراری است و برای آن که خشونت را بازداری کنیم همه به رهایی از ترس نیاز داریم و برای رسیدن به آن باید دیدگاه خود را نسبت به زندگی تغییر دهیم و ذهن خود را دوباره سازمان دهیم.
ساتیا به معنای صداقت و راستگویی
راستی والاترین قاعده رفتاری یا اخلاقی است. اگر در ذهن راستی، بر زبان راستی و در رفتار انسان راستی باشد، هماهنگی و عشق در زندگی جاری می‌شود.
آستیا به معنای رهایی از حرص و آز و دزدی نکردن
آرزوی تملک و برخورداری از داشته‌های دیگران انسان را به انجام کارهای نادرست وا می‌دارد و همه اصول اخلاقی نادیده خواهند شد.
براهماچاریا به معنای کنترل لذت‌های احساسی
مفهوم براهماچاریا دیدن الوهیت در همه موجودات است و شخص برای رفع نیازهای عاطفی خود مسیر اخلاق را در پی خواهد گرفت و با چشم پاکی و عدم سواستفاده جنسی از مسیر صواب نیازهای خود را رفع خواهد کرد
آپاری‌گراها به معنای رهایی از طمع ورزی و کسب مال و منال بیشتر از حداقل نیاز.
همان‌گونه که نباید دزدی کنیم باید چیزهایی بیاندوزیم که به آن ها نیاز مبرم داریم. یوگی زندگی خود را تا حد ممکن ساده کرده و ذهن خود را چنان می‌پروراند تا فقدان چیزی را احساس نکند. در این صورت در زمان مناسب نیازهای واقعی او برآورده خواهند شد.
مراعات اصول یاما شامل توجه به اعمال ۵ عضو عمل کننده دست ها، پاها، دهان، اعضای تناسلی و اعضای دفع می‌شود. در شرایط عادی یا طبیعی اعضای عمل کننده ، اعضای حس کننده و ذهن آدمی را کنترل می‌کنند. اگر فردی تصمیم بگیرد که کاری مخاطره آمیز یا گناهی را انجام دهد، ولی اعضای عمل کننده او از انجام آن امتناع کنند، آن کار خلاف یا گناه صورت نخواهد گرفت. از همین رو یک یوگی با کنترل اعضای عمل کننده‌اش، کار خود را آغاز می‌کند. بنابراین یاما ریشه درخت یوگا را تشکیل می‌دهد.

برگرفته شده از کتاب درخت یوگا
دانش یوگا
نوشته ب.ک.س.آینگار