حدود 3000 سال پیش دانشمندی هندی به نام «پاتانجلی» Patanjeli یوگا را مدون ساخت. او یوگا را ، در کتابی به نام «یوگا سوترا» Yoga Soutras، به ۸ مرحله تقسیم کرد. که بعدها به نام یوگای ۸ مرحله‌ای یا «آشتانگایوگا» Ashtanga Yoga (در زبان سانسکریت آشتانگا به معنای ۸) نامیده شد. «پاتانجلی» در کتاب یوگاسوترا شرح داده است که هرکس در هر شرایط و در هر زمان و مکان می‌تواند با انجام تمرینات یوگا تکامل جسم و ذهن را تجربه کند.
استاد بزرگ یوگا ب.ک.س.آینگار هشت مرحله یوگا را به درختی تشبیه کرده‌اند که به آن درخت یوگا می‌نامند و در این نوشته به مرحله دوم می پردازیم.
مرحله دوم: نیاما (تنه درخت 🌳)
نیاما یعنی داشتن نظم و انضباط در زندگی روزمره. اگر” یاما به منزله آماده ساختن زمین بکر جهت کشاورزی باشد ، نیاما مرحله کاشتن دانه های دلخواه در زمین آماده کشت است. اگر در زمین مستعد شده به جهت کشت ، دانه کاشته نشود از زمینهای مجاور علفهای هرز به آن نفوذ خواهد کرد. در واقع اصول یاما نوعی خودکاوی است درباره کیفیّت پندار ، گفتار و کردار ما با اطرافیانمان که در صورت تصحیح آنها ، کمک می کند به آزاد شدن انرژی هائی که به جهت قوالب فکری غلط راکد بودند و در مرحله نیاما با کمک به این انرژیها که باعث انبساط فکر و کارائی بیشتر آن می گردد رابطه خودمان را با خویش بررسی می کنیم. (علی اصغر شاهرضایی ، باشگاه یوگا وحدت)
نیاما قواعد رفتاری برای تربیت فردی است و در این مرحله نیز ۵ نیاما داریم:
۱. شائوچا
برای سلامتی، پاکی جسم ضروری است و این عادت خوب بدن را از آلودگی می‌رهاند. علاوه بر پاکی تن، اندیشه، و سخن، پاکی خوراک و وسایل و شرایط تهیه آن نیز باید پاک باشد. خوردن غدا باید سلامتی، نیرو، انرژی و عمر انسان را افزایش دهد. غذا باید ساده، مغذی، آبدار و آرام‌بخش باشد. از غذاهای ترشیده، تلخ، تند، سوخته، مانده، بی طعم. سنگین و ناپاک اجتناب کنید.
۲. سانتوشا
پرورش قناعت و رضایت، تمرکز و آرامش پدید می‌آورد. بیشتر خواستن و غرق در تجملات بودن آسایش زندگی را از بین می‌برد و غرق شدن در مادیات انسان را از رشد معنوی دور می‌دارد. یوگی به لطف و مرحمت خدای بزرگ ایمان دارد و می‌داند که درمانده نخواهد شد.
۳. تاپاس
تاپاس کوششی مشتاقانه برای رسیدن به هدف است و می‌داند در این مسیر سختی و مشکلات خواهند بود و او با تحملی عاشقانه بر همه‌ی آنها چیره خواهد شد. تاپاس پرورش پاکی و پرهیزگاری است. بدون تاپاس نمی‌توان بر مشکلات غلبه کرد. سه نوع تاپاس داریم:
الف. تاپاس با جسم مانند عدم خشونت و خویشنداری. تولید عشق
ب. تاپاس با گفتار مانند آزار نرساندن با زبان و گفتارهای زشت و دروغ، راستگویی
ج. تاپاس با ذهن مانند پرورش یک باور و نگرش ذهنی مثبت جسم، ذهن و منش یوگی با تاپاس رشد میکند و تربیت میابد.
۴. سوادهیایا
سوادهیایا مطالعه و خودشناسی و پروردن خود است به گونه‌ای که نقصها را بشناسد و برطرف کند و ارزشها را نیز بشناسد و رشد دهد. نادانی را آغازی نیست اما پایانی برای آن وجود دارد. معرفت را آغازی هست و پایانی برای آن نیست.
۵. ایشوارا پرانیدهانا
ایشوارا پرانیدهانا تسلیم خواست واراده خود به خواست و اراده خداوند است. نیامای آخر فرود آمدن از غرور و تکبر و تمرین فروتنی است. ارضای افراطی حواس، شخص را حریص و آدمی را به تباهی می‌کشاند و در صورتیکه ارضا نشوند اندوه و غم حاصل می‌شود. زمانی که ذهن از آرزوی ارضای حواس تهی شود و سرشار از خدا گردد، عشق و رضایت، آسایش و آرامش حاصل می‌شود. رفتار آدمی شخصیت وی را بهتر از گفتارش بیان میکند و یوگی می‌آموزد تا خود را وقف خدا کند.
