به مناسبت روز جهانی یوگا

هفتمین سالروز جهانی یوگا در ۲۱ ژوئن (۳۱ خرداد ۱۴۰۰) پاس داشته می شود. امسال متعاقبِ الزاماتِ ناشی از شیوع جهانی ویروسِ کووید ۱۹، روز جهانیِ یوگا در کشورهای مختلف به صورت مجازی برگزار می گردد. در این مقاله با هم به تفصیل به بررسی گرامیداشت، درونمایه، تاریخچه و اهداف این مناسبت خواهیم پرداخت.

روز جهانیِ یوگای امسال مانند سال گذشته به طور عمده به یوگا در خانه با اعضای خانواده برگزار می شود. در سال گذشته نخست وزیر نارندرا مودی  در برنامه ی رادیویی خود «مان کی بات» یا «تاملات درونی» از آحاد جامعه خواست که در رویدادی با نامِ «زندگیِ من؛ یوگای من» شرکت نمایند. او همچنین مردم را به فعال بودن، کوشا و تندرست باقی ماندن در کشاکشِ ایامِ قرنطینه به سبب شیوع جهانی ویروسِ کووید ۱۹ دعوت نمود. «زندگیِ من؛ یوگای من» رقابتِ ویدیو بلاگیِ بین المللیِ منحصر به فردی است که خبرِ برگزاریِ آن پیشتر توسطِ وزارت آیوش  و شورای روابطِ فرهنگی هند انتشار یافت. در این رقابت، از شرکت کنندگان خواسته شد که ویدیویی ۳ دقیقه ای با محتوای اجرای آساناهای یوگا را تهیه کرده و آن را در بسترهای مختلفِ رسانه های مجازی  قرار دهند.
روز جهانیِ یوگا در سرتاسر جهان در ۲۱ ژوئن گرامی داشته می شود. این روز برای بارِ نخست در سال ۲۰۱۵ جشن گرفته شد. در روز ۲۱ ژوئن ۲۰۱۵ آگاهی در مورد اهمیت و آثار یوگا بر سلامتِ انسان انتشار یافت.
سر منشا واژه «یوگا»، واژه ای سانسکریت است به معنای پیوستن یا وحدت یافتن. یوگا، تمرینی روحی، روانی و جسمی است که ارمغان آورنده آرامش، صلح و صفا، اعتماد به نفس و شهامت برای مردم می باشد، موهبتی که به واسطه آن افراد می توانند فعالیت های متعددی را به شکلی شایسته تر انجام دهند. یوگا در هر سطح از هستی حالتی از هم آهنگی را تداعی می بخشد و به سیاق های مختلف در سرتاسر جهان مورد تمرین قرار می گیرد.
چرا روز جهانی یوگا پاس داشته می شود؟ تاریخچه اش چیست؟ این مناسبت در سال ۲۰۲۱ از چه درونمایه ای برخوردار است و چگونه در پهنه دنیا جشن گرفته می شود؟

تاریخچه روز جهانی یوگا

روز جهانی یوگا «International Day of Yoga» یا «World Yoga Day» نامیده می شود. این مناسبت همانطور که قبلا نیز ذکر شد تحت چنین نامی برای نخستین بار در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۵ گرامی داشته شد.
پیشنهادِ این گرامیداشت توسطِ نخست وزیر هند نارِندرا مودی انجام گرفت.
به این ترتیب که او در روز ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۴ سخنرانیِ تاثیرگذاری را در صحن مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت داد و در پی همین تلاش، ۲۱ ژوئن سال بعد به نام روز جهانی یوگا نام‌گذاری شد. پیشنهاد نام‌گذاری ۲۱ ژوئن تحت عنوان «روز جهانی یوگا» با رای موافقِ ۱۹۳ عضو در ایالات متحده آمریکا (از جمله جمهوری اسلامی ایران) در ۱۱ دسامبر ۲۰۱۴ تصویب گردید.
در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، نارندرا مودی عنوان نمود که «یوگا موهبتی بی بدیل از سنت باستانی هند است و تجسم بخشِ اتحاد ذهن و جسم، اندیشه و عمل، و خویشتن‌داری و کامیابی به شمار می آید؛ هم آهنگیِ بین انسان و طبیعت، و رویکردی همه جانبه نسبت به سلامت و تندرستی. یوگا (صرفاً) تمرینی برای آمادگی جسمانی نیست بلکه کشفِ حسِ یکانگی با خویشتن، دنیا و طبیعت به حساب می آید. بیایید به کمک هم در جهت ثبت روز جهانی یوگا قدم برداریم».
سام کوتِسا، رئیس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در آن سال، گرامیداشتِ روزی تحت عنوان روز جهانی یوگا در ۲۱ ژوئن را اعلام نمود و ۱۷۰ کشور (منجمله جمهوری اسلامی ایران) از این پیشنهاد حمایت نمودند. از همین موضوع مشخص شد که مردمِ دنیا هم از مزایای یوگا خبر دارند، چه آن مزیت هایی که آشکارند و چه آن هایی که نیاز به اکتشاف دارند.
آیا می دانید یوگا از کی در جهان معرفی شد؟
در سال ۱۸۹۳، سوامی ویوِکاناندا در پارلمان جهانیِ ادیان در شیکاگو در ایالات متحده آمریکا شرکت نمود و طی آن یوگا را به دنیای غرب معرفی نمود. پس از آن، یوگا از طریق اساتید و معلم‌های بی شماری در سرتاسرِ دنیا اشاعه و گسترش یافت و مردم در مقیاس‌ های کلان شروع به تدریس آن نمودند. استاد آینگار در این زمینه نیز تلاش‌های متعددی در اقصی نقاط دنیا داشتند. حتی رشته آکادمیکِ یوگا مورد مطالعه و تحصیل واقع شد، و اینجا بود که مزایای دراز مدتِ یوگا معلوم گردید.
در پنجاه سالِ اخیر، نه تنها یوگا به پدیده ای بین المللی بدل گردیده است، بلکه هزاران نفر از سرتاسرِ دنیا آن را بخشی لاینفک از زندگی روزمره خود به شمار می آورند.

چگونه یوگا در هند پدیدار شد؟

یوگا در هند از عصر پیشا-ودایی مطرح بوده و از آن ایام تا به امروز در سبک زندگی مردم هند باقی مانده است. یوگا بخشی مهم از فرهنگ و تمدنِ هندی به شمار می آید که در آن شاخصه هایی از عناصر جسمی انسانی و هم تعالی روحانی به چشم می خورد. این امر، ترکیبی آرمانی از معرفت و خودشناسی، حضور ذهن و رشد شخصی است. تاثیری که پاتانجلی بر هند گذارده است قابل تامل است. او کلید های رشد در  یوگا را در اثر خود سوتراهای یوگا مدون کرده و ساماندهی نموده است.
چرا ۲۱ ژوئن برای گرامیداشتِ روز جهانیِ یوگا انتخاب گردیده است؟
۲۱ ژوئن روزِ قدردانی و پاسداشت از اساتید راستین یوگاست و همچنین ويژگی خاصی در طبیعت یا روز انقلاب تابستانی است. در خلالِ انقلاب تابستانی، نیمکره شمالی به سمتِ خورشید می چرخد و یا می توانیم بگوییم که در این روز خورشید شروع به حرکت از شمال به جنوب می نماید. از نقطه نظرِ یوگایی، این نقطه عطف، دوره ی گذاری را تعریف می کند که ماهیتاً زمانِ مناسبی برای مراقبه به حساب می آید. بر اساسِ افسانه های یوگایی، شیوا برای نخستین بار معرفت یوگا را به هفت مرید خویش در چنین روزی آموزش داد.
این زمان را داکشینایان نیز می نامند. همچنین گفته می شود که در حینِ این برهه زمانی، وقتی عملی روحانی صورت بپذیرد، طبیعت نیز حمایت یا همکاری خود را برای دستیابی به اهداف روحانی پیشکش می نماید. در زمانِ سانسکرانتی یا اوتاریان  (حوالیِ انقلاب زمستانی)، آدی یوگی (یا نخستین یوگی) به سمت جنوب حرکت کرد و برای نخستین بار هفت حکیم شهواری را ملاقات نمود که به اولین مریدانِ وی بدل گردیدند. آن ها دانشِ یوگا را در بسیاری از نقاطِ جهان گسترده ساختند.
جالب است که بیست و یکم ژوئن مصادف با این همه مناسبت مهم در تاریخ و طبیعت است. در نیمکره شمالی این روز همچنین بلندترین روز سال به حساب می آید و دارای اهمیت شایانی در اقصی نقاطِ جهان می باشد.

اهدافِ اختصاص روزی بین المللی به پاسداشتِ یوگا چیست؟

•آگاه نمودن مردم از مزایای یوگا و برقرای پیوندِ ایشان با طبیعت
•آگاه نمودن مردم به بیماری هایی که در جهان سلامتی را به مخاطره می اندازند.
•اشاعه بالندگی، رشد و صلح در سرتاسر دنیا.
•آگاه نمودن مردم نسبت به ناخوشی های جسمی و روانی و فرآهم آوردنِ راه حل هایی به واسطه یوگا.
•و همچنین ایجادِ عادتِ مراقبه برای به ارمغان آوردنِ آرامش ذهنی و خویش آگاهی که برای بقاء در محیط های زیستیِ آکنده از تنش و فشار روانی بایسته است.

اولین گردهمایی ها در جشن های روز جهانیِ یوگا

در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۵، نخست وزیرِ هند به همراه حدود ۳۶۰۰۰ نفر از مردم، اولین روز جهانی یوگا را در راجپَث در دهلیِ نو جشن گرفتند.
در آنجا ۲۱ وضعیت یا مودرای یوگا برای ۳۵ دقیقه به انجام رسید. این مراسم دو رکورد جهانی گینس را به نام خود ثبت کرد: یکی بزرگ ترین جلسه تمرینیِ یوگا و دیگری بیشترین تعداد شرکت کننده از ملیت های مختلف (در یک جلسه تمرینی یوگا)، که از ۸۴ ملیت در این رویداد جمع شده بودند.
این جایزه به وزیر آیوش تقدیم شد و وزیر آیوش شریپاد یِسو نائیک آن را دریافت نمود. درونمایه روز جهانیِ یوگا در سال ۲۰۱۵ «یوگا برای هم آهنگی و صلح» بود.
در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۷ در لکهنو در اوتار پرادش، روز جهانیِ یوگا پاس داشته شد، جایی که در آن رکوردهای جدیدی به ثبت رسید. افراد از ۱۵۰ کشور مختلف در این مراسم شرکت نمودند و تعداد شرکت کنندگان به حدود ۵۱۰۰۰ نفر رسید. درونمایه روز جهانی یوگا در سال ۲۰۱۷ «یوگا برای سلامتی» بود.
در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۸ در درادون در ایالت اوتارکند، روز جهانی یوگا جشن گرفته شد. نخست وزیر نارندرا مودی با حدود ۵۵۰۰۰ نفر از علاقه مندان به انجام یوگا مشغول شدند. درونمایه روز جهانی یوگا در سال ۲۰۱۸ «یوگا برای صلح» بود که در قالبِ ماموریت دائم هند نسبت به سازمان ملل متحد سازماندهی شد.

لوگوی روز جهانی

لوگو بیانگر هارمونی و صلح برای بشریت است که اساس و بنیاد یوگا می باشد.

۱- خم شدن و قرار گرفتن دستها روی هم نشانه یوگا و اتحاد است، انعکاس اتحاد آگاهی فردی با آگاهی کل، هارمونی بین ذهن و بدن، انسان و طبیعت.
۲- برگهای قهوه‌ای سمبل عنصر خاک و زمین
۳- برگهای سبز سمبل طبیعت
۴- آبی سمبل عنصر آب
۵- نور سمبل عنصر آتش
۶- خورشید سمبل نیرو، الهام و انرژی

مزایای یوگا

•یوگا جسم و ذهن را سلامت نگاه می دارد.
•اگر تمرینِ یوگا به صورت منظم انجام گیرد، آن گاه بر تمام مشکلات سلامتی-محور می توان غلبه نمود.
•یوگا نه تنها آرامش روانی به ارمغان می آورد، بلکه محیطی آرامش زا را
نیز ایجاد می نماید.
•با توجه به تغییر روز به روزِ سَبکْ های زندگی، انجام یوگا الزامی می نماید.
•یوگا به عضلات و به کل بدن قوا می بخشاید.
•فرآیندِ تنفس به سلامت انسان کمک می کند و انرژی و توان نیز در بدن به واسطه ی تمرینات تنفسی یوگا توسعه می یابند.
•یوگا سوخت و سازِ بدن انسان را حفظ می نماید.
• یوگا به کاهش وزن و سالم نگاه داشتنِ دستگاه قلبی کمک می رساند.
تردیدی نیست که یوگا در کاهشِ بیماری های مخاطره آمیز برای سلامتی موثر است. یوگا انسان ها را به یکدیگر وصل می نماید، در تمرینِ مراقبه و در تسکینِ فشارهای روانی یاری رسان است. یوگا پیوندی بین حفاظت از سلامتی و پیشبردِ تندرستیِ پایدار برقرار می نماید. بر این اساس ما بایستی به تمرین یوگا به صورت منظم بپردازیم و آن را به بخشی از زندگانی خود تبدیل کنیم.
حمید رضا مختارزاده