مدت‌ها پیش، پاتانجلیِ فرزانه برای یوگی‌ها، آشتانگا یوگا را ارزانی داشت، که شاید با آن تحت عنوان هشت شاخه‌ی یوگا بیشتر آشنا باشید. این اثر که خود، شاکله‌ای از بینش و خردورزی به شمار می‌آید، پیشبردِ طبیعیِ راهکارهایی جهت پرورشِ بدن، ذهن و حواس را در راستای تکامل روحی، تبیین میکند.
نظامی که در این مجموعه بیان می‌شوند، سوتراهای( جملات قصار) یوگای پاتانجلی نامیده می‌شود.
سوتراهای یوگا، اثر پاتانجلی، که نه نخستین و نه تنها نوشته‌ی باستانی درباره ی یوگا محسوب می‌شود، نظامی را برای نائل آمدن به خودشناسی عرضه می‌دارد.
هرچند اطلاعات بسیار کمی از پاتانجلی در دست است، اما بسیاری می‌پندارند که وی بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح میزیسته است.
همچنین در افسانه‌ها گفته شده که او روحی تکامل یافته بوده که به اندام آدمی بازگشته تا سایر روحها را از رنج‌هایشان برهاند.
بینشِ پاتانجلی در ۱۹۶(یا ۱۹۵) سوترا یا موعظه که بیانگرِ حقایقی ژرفی‌اند، آمده است.
سوتراها حاملِ معرفتی لامتناهی می‌باشند و گذری گام به گام به سوی بیداری را برای روحِ نامتکامل مهیا می‌کنند.
با وجودِ ایجاز در کلام، هر واژه در ترکیب با دیگر واژگان، پهنه‌ای بیکران برای درنگ و اندیشیدن می‌آفریند.
به همین دلیل است که سوتراهای یوگا امروزه نیز، همچنان به دستِ اهالی فلسفه و یوگا مورد واشکافی و تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.
فصولِ سوتراهای یوگای پاتانجلی
سوتراهای یوگای پاتانجلی به چهار فصل تقسیم می‌گردد که در زیر آمده است:
سَمادی پادا: یوگا را تعریف میکند اما راهنمابخشِ کسانی به شمار می‌رود که پیش از این با سَمادی یا خودشناسی/بیداری آشنا بوده‌اند.
سادانا پادا: ۸ گامی که می‌بایست برای تکامل روحی پیمود را توصیف میکند. مخاطب این فصل، عامه‌ی مردمند.
از آنجا که بسیاری از اهالی یوگا جهت زندگیِ یوگاییِ خود به طریقت هشتگانه رجوع
می‌کنند، شاید این فصل را بتوان مهمترین فصل کتاب نامید.
این طریقت هشتگانه در برگیرنده‌ی رفتار اخلاقی اجتماعی (یاما) و مَنِش‌های شخصی(نیاما)، وضعیت‌های جسمی (آسانا)، تمرینات تنفسی (پرانایاما)، اختیار جستن بر حواس (پراتیاهارا)، تمرکز (دارانا)، مراقبه (دیانا) و خودشناسی (سمادی) می‌شود که با همین ترتیب، گام به گام اکتساب می‌گردد.
ویبوتی پادا: سیدهی‌های هشتگانه یا توانایی‌هایی که یک یوگی می‌تواند در سطوح بالاترِ رشدِ روحی خود کسب کند، را شرح داده و همچنین از تن دادن به وسوسه‌ها، افراد را بر حذر می دارد.
کای والیا پادا: چگونه زیستن در دنیا به شیوه منزویانه را وصف میکند، به دور از تاثیرات سه گونا (ساتوا، راجاس و تاماس) یا کیفیات انرژی. (بزودی در باره گوناها مطلب خواهیم داشت)
این چهار فصل، در کنارِ هم، بر روی تکامل کلّی انسان در رفتار، پندار و گفتار تمرکز دارند.
پاتانجلی دفترچه‌ی راهنمای فراگیری برای ترقیِ معنوی و یوگایی فراهم آورده است و به همین علت است که سوتراهای یوگا را به عنوان یکی از منابعی می‌شناسیم که برای به دست آوردن معرفت یوگا، بیشترین رجوع ها را به خود تخصیص داده است.
جهت مطالعه ادامه مقاله اینجا را کلیک کنید.
حمیدرضا مختارزاده