تفاوت درمان یوگا و آیورودا

نویسنده: ب. ک. اس. آینگار

خرد معنوی و عارفانه حکیمان کهن در خط به خط نوشته های ودایی (کتاب مقدس هندوها) پنهان است. از آنجایی که سلامت نیازی اولیه و اساسی بود، درمان و شفایابی توسط این خردمندان مورد غفلت واقع نشد. در حال حاضر یوگا در خط مقدم انقلاب در درمان، معالجه و بهبود و سپس بازیابی سلامت کامل به جهت محافظت از آن در طول عمر است. خوشبختانه هم اکنون این گنج مخفی به تدریج در حال کشف شدن است.
ما در کنار چارچوب های آسانا و پرانایاما، کنترل و نظم دهی یاما و نیاما را  داریم که به جست و جوی سلامت جسمانی، آرامش ذهنی و تعادل روانی خدمت می کند؛ بنابراین به ما این اجازه را می دهد که در آگاهی معنوی دست به اکتشاف بزنیم. استانداردهای یوگا و ساختار آگاهی به خوبی در یوگاسوترا پاتانجالی سازمان بندی شده اند.
اگر من در ستایش کاربرد گسترده و متنوع تمرینات یوگا در زمینه های پزشکی و درمانی بسیار می گویم نباید به عنوان تاییدی بر غرور و خودپسندی من سوء برداشت شود. سالیان زیادی است که من با یوگا سر و کار دارم و توانسته ام به واسطه پژوهش‌هایم، تجربیاتم و بینش درونی که نسبت به آنها فرا گرفته‌ام در “یوگای درمانی” کاملا راه یابم. من پزشک یا درمان گر آیورودا نیستم. من یک یوگا آموز وفادار هستم. درمورد آسانا، پرانایاما، یوگا سوترا و دیگر موضوعات مربوط به یوگا و فلسفه آن نوشته‌ام.
من افرادی که از تنش بسیار زیاد، فشارخون بالا، بی خوابی، ناراحتی های قلبی، دیابت، ورم مفاصل، روماتیسم، ورم مهره های ستون فرقات و قطعی نخاع رنج می بردند و افرادی که دردی جان فرسا را به هنگام افسردگی تجربه می کردند را با موفقیت درمان کردم. پزشکانی که از سر ناامیدی دست از تلاش برداشتند، رنج مندانی که  خود را در بستر محبوس کرده بودند برای تسلی یافتن نزد من آمدند.

در پاسخ، من یوگا را برای اقدامات درمانی مورد بررسی قرار دادم. شما دیده‌اید در کلاس یوگا درمانی من، ما چگونه کار می کنیم، باوجود اینکه در لحظه برخی از افراد از درد زیاد گریه می کنند. شما همچنین دیده اید آن ها چگونه آزادانه و بدون ضربه دیدن حرکت می‌کنند و شادند درحالی که متخصصان اذعان کرده بودند “امیدی به بهبودی نیست”. ما باید کمکی برای تغییر دادن یا تعدیل آساناها ابداع کنیم تا بتوانیم  نتیجه درست را حاصل کنیم.

فردی که قوز کمر عجیب و غریبی پیدا کرده بود، آن قدر مسکن خورده بود که گیچ و مسموم شده بود. گفته می‌شود ورم مهره های ستون فقرات در حال انکیلوز شدن مشکلی ژنتیکی ست و غیرقابل درمان است. در سطحی از آن فرد دیگر قادر نخواهد بود به پشتش دراز بکشد و مثل الاکلنگ پس و پیش می رود. پس از یک سال  تمرینات دردآور یوگا، توده سفت و سخت او نرم و درد او کم تر شد. هم اکنون کل خانواده او یوگا می کنند و یکی از پسران او مربی یوگای مشهوری شده است.
یوگا و آیورودا دو جریان هستند که در ادبیات کهن ما در هم می آمیزند. آن ها درمان های طبیعی هستند اما همراه با کنش. نمودها و نشانه های بیرونی و درونی تمایل دارند تعامل کنند؛ واکنش نشان دهند؛ درهم آمیخته شوند و به عنوان دو نیروی متضاد یکپارچه اما در عین حال از هم گسیخته کار کنند تا زندگی رو به جلو یا عقب حرکت کند. شباهتی چشم گیر بین یوگا و آیورودا در تشخیص سلامت و بیماری از هم در تمامی سطوح وجود دارد. هر دو فلسفه‌ای درمورد اعطای زندگی و فرآیند حفظ آن دارند.

سه کیفیت اصلی در یوگا (گونا)

تعالیم یوگا بر پایه هماهنگی با قوانین طبیعت بنیان گذاشته شد. ۳ کیفیت اصلی یا گونا، با نام های تاماس، راجاس و ساتوا شناخته شده به وسیله علم یوگا به طور موازی با سه طبع بدن یا سه دوشا با نام های واتا، پیتا و کافا که توسط علم آیورودا شناخته شده اند کار می کنند.
یوگا به هسته رفته و چیتا (ذهن) را درمان می کند درحالی که آیورودا جسم را بهبود می‌بخشد. اگر یوگا تلاش می‌کند تا آگاهی سفت و سخت را پاک‌سازی کند، آیورودا روش هایی را برای بهبود بخشیدن به بدن سفت و سخت تجویز می‌کند. سائوچا (پاکی، بخشی از نیاما، مرحله دوم یوگا) و زدودن مالا (سموم بدن) به خوبیِ سازمان بخشی ذهن در جست و جوی بینش درونی عمیق‌تر علم سایکوسماتیک (علم مربوط به بیماری های روان تنی) امروزه را شکل می دهند.
یوگا و آیورودا هر‌دو کیهان نگری سامکیا را اتخاذ کردند. کائنات دو وجود اولیه و اساسی  را شامل می شوند: پوروشا یا سرآغاز زندگی و پراکریتی یا طبیعت. وجود سومی که یوگا به فلسفه سامکیا اضافه می کند روح کیهانی و جهانی یا ایشواراست.
سه دوشا (طبع بدن)، سه عامل اصلی در آیورودا، هم‌معنی دقیقی در انگلیسی ندارند؛ در نتیجه حدودا به صورت باد (واتا) ، صفرا (پیتا) و خلط (کافا) ترجمه می شود. باد، صفرا و خلط در هوا، آتش و آب وجود دارند و به معنای دقیق ضمنی با فرایند های آنابولیک، متابولیک و کاتابولیک مرتبط می شوند.
یوگا حول هسته های مرکزی بدن، ذهن و روح و سه گرایش گوناهای  تاماسیک، راجاسیک، و ساتویک حرکت می کند. هدف یوگا بازگرداندن این سه گونا و هدف آیورودا بازگرداندن سه دوشا  به تعادل است. مفهوم سه گونا برای یوگا و مفهوم سه دوشا برای آیورودا محوری ست.
بیماری هنگامی ست که  فردی احساس “آسودگی” نمی کند و هنر هدایت زندگی سمت “آسان بودن”، سلامت است.
آیورودا فرد سالم را به عنوان کسی تعریف می کند که گوارش سالم دارد، کسی که طبع بدنی او در تعادل است و کسی که مایعات حیاتی بدن او در وضعیت و از نظر کمیت بهنجار است؛ به همراه فرایند طبیعی ترشحات بدنی و کارکرد اندام ها و داشتن قوه درک و شعور. به طور خلاصه تعادل بین تاماس، راجاس و ساتوا از منظر یوگا و واتا، پیتا و کافا از منظر آیوروداست که به سلامت وتندرستی می انجامد. 

دلایل بیماری های از دیدگاه یوگا و آیورودا

مفاهیم و ملاک های سنجش بیماری از نظر یوگا نیز همانند آیورودا گستره وسیعی را در بر میگیرد. دلیل بیماری می‌تواند آگانتوکا (بیرونی)، ساریریکا(جسمی)، ماناسیکا(ذهنی) و ساباویکا(طبیعی) یا طبع به هم ریخته و نابسامانی ذهن باشد. هم چنین دلایل می توانند هیجانی باشند مثل خشم، اندوه، ترس، شادی، حسادت و رشک، بدخواهی و کینه ورزی و غرور. هر کدام از این عدم تعادل های هیجانی در هم می‌آمیزند و باعث سردرگمی زیادی می شوند؛ در نتیجه به نظر می رسد که بدن، ذهن و هوشمندی فرد آشفته شده است.

پس چگونه حوزه درمانی یوگا و آیورودا باهم تفاوت دارد؟

به عقیده یوگا، بیماری باید از طریق از بین بردن دلایل غم و اندوه و با کنترل آگاهی به گونه ای که آگاهی با طبیعت فطری شخص هماهنگ شود، ریشه کن می‌شود.
تاکید یوگا بر متوقف کردن تموجات ذهنی ست در حالی که تاکید آیورودا بر متوقف کردن بیماری ست. تمرکز یوگا بر استفاده از بدن، ذهن و هوشمندی (شالوده اصلی خود) است؛ درحالی که تمرکز آیورودا بر استفاده از دراویا ( ویژگی بنیادین) است.
سه گونا و سه دوشا بسیار فراگیر هستند و شرایطی را نمی‌توان یافت که طبق آن یکی از آن ها حضور نداشته باشند. هیچ موجود زنده ای را نمی‌توان یافت که با یک گونا یا یک دوشا باشد؛ به همین ترتیب چیزی با عنوان تعادل بی نقص در گونا یا دوشا وجود ندارد. کل انسانیت تحت تاثیر هر سه گونا یا هر سه دوشاست.
تنها به هنگام سعادت واقعی ست که یک یوگی میتواند تعادل را در گونا و دوشا برقرار کند (سامیاواستا).
یوگا و آیورودا در کاربردها و دست آوردهایشان قدرتمند، همسان با یکدیگر و کامل و همه جانبه هستند. هر فرد در سازمان بندی بدن، ذهن و روحش موجودی خودمختار است. تندرستی به طور دائم در حال تغییر است. سلامتی و بیماری هردو پویا هستند.
یوگا، چیتا (هوش، عزت نفس و ذهن) و آیورودا بدن و آن جنبه از ذهن که با بدن در ارتباط است را درمان می کند. هر دو بر اخلاقیات و بهداشت شخصی تاکید می کنند. اگر آیورودا آن را سادویتی ( رفتار نیک و تقوا )  می نامد، یوگا به آن یاما و نیاما می‌گوید.
هر آسانا و پارانایاما ارزشی درمانی دارد و بر اساس ریشه ای که به عنوان عامل بیماری تشخیص داده شده اجرا می شوند. ترتیب اجرای هر آسانا و پرانایاما بر پایه ساختار آناتومی، کارکرد فیزیولوژیک، شدت تصاعدی، ظرفیت خالص سازی و آرامش دهندگی آن، مرحله بیماری و ظرفیت ذهنی و سن بیمار برنامه ریزی شده است. هر دو ایمنی و مقاومت در برابر بیماری را افزایش می دهند. لرد کریشنا، در باواگاد گیتا، می گوید یک فرد بهنجار کنترل خیلی کمی بر سلامت جسمی، هیجانی و ذهنی خود دارد.
نخاع ستون اصلی سیستم عصبی است. وزن بدن باید به طور هماهنگ بین سی و سه مفصل ستون مهره توزیع شود. ستون مهره ۷ مهره گردنی،  ۱۲ مهره سینه ای، ۵ مهره کمری، ۵ مهره سرینی یا خاجی و ۴ استخوان دنبالچه ای دارد که فضای مناسب را برای حرکات بی‌شمار بدن مهیا میکنند. ستون مهره به وجود آورنده فضا می‌باشد. یک چیز هم در ستون مهره فضا ایجاد میکند؛ قفسه سینه و دنده های شناور؛ که به حرکات جانبی نخاع کمک می‌کنند و باعث می شوند عمیق تر و طولانی تر تنفس کنیم.
مایلم دوباره تاکید کنم که به کارگیری یوگای درمانی به خصوص با توجه به محدودیت های اقتصادی نگرانی مهمی در کشور ماست. مغرب زمین در زمینه به کارگیری یوگای درمانی در موارد ورم مفاصل، روماتیسم، مشکلات قلبی، تصلب شریان، فشارخون بالا و … پیشرو ست.
با کمک علم پزشکی مدرن فرد میتواند خود را بیازماید که یوگا و آیورودا چگونه به از بین بردن بیماری و ساختن سلامت پویا کمک می کنند.

مترجم: مارال شبانکاره

منبع : Astadala Yogamala

همچنین جهت مطالعه بیش تر ، کتاب یوگا و آیورودا و کتاب یوگا برای تیپ های آیورودایی توصیه می گردد.