بحث در باره اینکه یوگا یک علم است یا یک هنر مدتی طولانی است که ادامه داشته است. با این حال اگر واقعا می‌دانید علم چیست؟ و هنر چیست؟ اگر از یوگا شناخت دارید، برای جواب به این سوال توضیح سختی ندارید و جواب مشخص است.
بیایید ابتدا به تعریف علم بپردازیم:
علم یعنی:
- مطالعه سیستماتیک جهان فیزیکی و طبیعی از طریق مشاهده
- آزمایش دانشی منظم از یک موضوع خاص
- یک شاخه خاص از دانش
- دانش حاصل از مطالعه منظم
یوگا قطعا علم است.
دانش قدیمی یوگا که ازشبه قاره هند نشأت گرفته قطعا مطابق با اکثر تعاریف بالا، علم است. یوگا در واقع یک مطالعه سیستماتیک جهان فیزیکی و طبیعی از طریق مشاهده و آزمایش است. هزاران سال پیش، مقدسین و فرزانگان هندی بسیار ریز و دقیق دنیای طبیعی را مشاهده می‌کردند و به تدریج از تنفس، حواس و بدن به همراه انواع مختلف حرکاتی که برای رفاه و سلامتی تأثیر می‌گذارند، آگاهی پیدا کردند. آنها همچنین حیوانات و پرندگان را رصد و حرکات آنها را دنبال می‌کردند. تمام این دانش حاصل از مشاهده به صورت حرکات بدنی ( آسانا) مورد استفاده قرار گرفت. بنابراین، می‌توان گفت که حکمای باستان این حرکات بدنی را دانشمندانه کشف کرده‌اند. آنها آزمایش کردند و دریافتند که برخی از حرکات بدنی باعث کشش قسمتهای خاصی از بدن می شود و با تمرین می توان بدنی لاغر، انعطاف پذیر و قوی بدست آورد.
دانش حاصل شده صرفا از طریق خرافات یا اعتقاد نبود بلکه از طریق مشاهده دقیق و بدن فیزیکی بوده است. به عبارت ساده، آنها درست مانند دانشمندان مدرن ما در آزمایشگاه های فن آوری پیشرفته خود آزمایش کردند. یکی از بهترین چیزها در مورد یوگا این است که بسیار منطقی، و منظم است. وقتی شروع به تمرین یوگا می کنیم، فقط با تمرین و تلاش می توانیم اثرات آن را تجربه کنیم. بدون احساس یا مشاهده آن از طریق تمرین نیازی به اعتقاد نیست.
آیا یوگا یک هنر است؟ - یکی از تعاریف اساسی هنر این است که:
بیان یا استفاده از مهارت تخیل و خلاقیت ما در یک شکل بصری مانند نقاشی یا مجسمه سازی یا چیزی دیگر. حال وقتی به بدن یوگی در آسانا نگاه می کنیم، اولین چیزی که متوجه می شویم متانت، ظرافت و لطفی است که وی با آن ژستی را بیرون می کشد و از نظر زیبایی شناسی برای ما جذاب است.
باز هم وقتی به مراقبه می پردازیم، می فهمیم که یوگا واقعا یک علم و همچنین یک هنر است. تمرین مدیتیشن از طریق آزمایش و مشاهده ایجاد شده است اما برای اینکه واقعا تاثیرات این عمل را احساس کنیم، باید از قدرت مشاهده خود استفاده کنیم. وقتی ذهن، آگاه، آرام و ساکت می شود، فرد قادر است در درون خود عمیق تر شود و احساسات و افکار خود را کشف کند. همه اینها به یک تلاش ذهنی خلاقانه احتیاج دارد و بنابراین کل این عمل را به یک اثر هنری تبدیل می کند. زیبایی یوگا در این است که در هر عملی هر دو علم و هنر را با هم ترکیب می کند.
از طریق همترازی بدن است که تراز ذهن،
خود و هوش خود را کشف کردم.
ب.ک.س. آینگار
بسیاری از تحقیقات و مطالعات انجام شده در طول سال ها ثابت کرده اند که شیوه های مختلف یوگا همه براساس مشاهدات با توجه به جزئیات جزئی است. این یک عمل منظم است که اگر به روشی که قرار است انجام شود، می تواند نتایج عمیقی را از نظر جسمی و روحی به همراه داشته باشد. علم و هنر یوگا به راستی راهی برای کشف خود واقعی درونی و همسو شدن با شعور جهانی است. جوهر یوگا فقط بهبود بدن فیزیکی نیست، بلکه برای متحد کردن بدن، ذهن و روح در یک آغوش زیبا است تا اتحاد حاصله را گرامی دارد.
حمید رضا مختارزاده