درد احساس ناخوشایندی است که هیچ کس آن را دوست ندارد و بیشتر انسان ها برای رهایی یافتن از آن تلاش‌های متفاوتی انجام می‌دهند. همه می‌دانیم که شدت درد نیز متفاوت است. از درد مختصر و قابل تحمل تا درد غیر قابل تحمل که می‌تواند به رنج نیز تبدیل شود.
همان‌طور که در سخن اول مطرح شد کارکرد اولیه درد ها محافظت از بدن است به این معنا که درد هشداری است که باید به آن رسیدگی شود. درد فرآیند بسیار پیچیده‌ای است که در سیستم عصبی و مخصوصا مغز اتفاق می‌افتد. اگر شناخت دقیقی از درد پیدا کنیم نوع رفتار ما نیز در مقابله با آن دقیق‌تر خواهد بود.
درد اطلاعات مهمی در باره وضعیت سلامت جسم و ذهن به ما می‌دهد و احتیاج به بررسی دارد. مثلا سردرد می تواند هشداری باشد از خستگی و فشار که ما استراحت کنیم و یا دندان درد، هشدار پوسیدگی و آسیب دندان است که باید برای بهبود آن اقدام کنیم. شناخت و پاسخ صحیح به درد از بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری میکند.
در مورد نحوه برطرف کردن درد های جسمانی در ورزش کاران در کتاب “یوگا برای ورزش ها” شرح مفصلی آمده است.
انواع درد
وقتی بدن ما آسیب می‌بیند دو نوع درد بروز میکند:
درد اولیه؛ هشدار و اخطاری است ناشی از آسیب دیدگی احتمالی و با متوقف کردن رفتاری خاص و با استراحت بهبود یافته و این درد آرام آرام فروکش می یابد.
درد دوم؛ دردهای خفیف یا شدید و همچنین مداوم است و نشان‌دهنده هشدار جدی است که ما را وادار به درمان میکند.
البته دردهای دیگری نیز هستند که هدفشان هشدار و اخطاری جهت به خطر افتادن سلامتی ما نیست مانند کوفتگی و دردی است که برخی مواقع بعد از حرکات ورزشی به خاطر کم تحرکی و یا کوتاهی عضلات ما شکل میگیرد. دردهای دیگری نیز هستند که بسیار ناراحت کننده هستند اما تهدیدی برای زندگی ما نیستند مانند دفع سنگ کلیه.
پردازش پیام های درد
پیامهای درد از طریق دستگاه عصبی از ناحیه‌ی آسیب دیده به مغز فرستاده می شوند. پوست و بافت‌های عمقی‌تر بدن دارای انتهاهای عصبی بسیار پیچیده‌ای هستند که تغییرات بیرون و درون بدن را احساس می‌کنند. این انتهاهای عصبی می توانند به تغییرات خارجی، مثل گرما، سرما، فشار، و نیز به محرک های داخلی مثل کشیدگی و ترشح مواد شیمیایی از سلول‌های آسیب‌دیده پاسخ دهند.
وقتی این انتهاهای عصبی بر اثر تحریک‌های مستقیم فعال شوند، پیام های درد به مغز می فرستند. نخست پیام ها به ناحیه ای در نخاع به نان شاخ خلفی فرستاده و در آنجا پردازش می‌شوند. پیامهای درد از نخاع بالا میروند و به مغز میرسند. چون همه‌ی پیامهای درد قبل از رسیدن به مغز از شاخ خلفی می گدرند، این قسمت نخاع را دروازه درد می‌نامند.
اعصاب و مغز
دستگاه عصبی سازوکاری بسیار پیچیده دارد که تعییرات درونی و بیرونی بدن را ردیابی و تجزیه و تحلیل میکند و به آن ها پاسخ می دهد. این دستگاه دو قسمت اصلی دارد:
دستگاه عصبی مرکزی که شامل مغز و نخاع است
دستگاه عصبی محیطی که از همه‌ی عصب هایی تشکیل شده است که معز و نخاع را به تمام بدن وصل می کند.
وقتی پیام درد به مغز رسید، در ناحیه ای به نام تالاموس پردازش می شود و سپس درد احساس می شود. سپس تکانه های عصبی از مغز به ماهیچه ها و اندام های داخلی برای ایجاد واکنش به درد به منظور محافظت از بدن پس فرستاده می‌شود.
واکنش به درد بستگی به خصوصیات بافت تحریک شده یا آسیب دیده دارد.
مثلا برخی بخش های بدن به کشیدگی حساس هستند، در حالی که برخی دیگر به فشار یا دمای زیاد حساس اند. به هر حال صرف نظر از بافت تحریک شده یا نوع محرک هیچ دردی بدون کمک مغز احساس نمی شود. به همین دلیل است که در عمل چراحی از بیهوشی عمومی استفاده می شود. این کار با بی اثر کردن بخشی از مغز صورت میگیرد که درد را تشخیص می دهد.