یوگا سوترای پاتانجالی

Sutra 1.4
वृत्तिसारूप्यमितरत्र॥४॥
vr̥tti sārūpyam-itaratra ॥4॥

Vṛtti
وریتی، ساختارهای فکری، فرآیند‌های فکری
چیزی که مانند چرخ می چرخد. جنبش
Sārūpyam
ساروپیام به معنای یکی شدن با صورت است و شناسایی با اشیا
itaratra
ایتاراترا در جای دیگر؛ در همه جا غیر از سامادی؛ هر زمانی غیر از زمانی که ذهن ساکن نیست.
اگر ذهن نسبت به آن شی نگرش خوشایند داشته باشد، لذت را تجربه می کند. اگر ذهن نسبت به یک شی نگرش ناخوشایند داشته باشد، درد را تجربه می کند.

قدرت اسرارآمیز ذهن، ما را گمراه کرده و مقید می‌کند. ما با خود واقعی درون می‌خوابیم و با دنیایی از هویت‌های حواس پرت کننده بیدار می‌شویم.
هنگامی که ذهن ساکن نیست و در نتیجه زمانی که جان در ماهیت ذاتی خود مستقر نیست، آگاهی ما با تغییرات ذهن یکی می‌شود. اما ذهن ابزاری است که آگاهی برای کشف ماهیت خود از آن استفاده می‌کند. هنگامی که ذهن به دلیل بی ثباتی خود در دنیای بیرونی از موضوعی به موضوع دیگر می‌دود، آگاهی، ویژگی‌های ذاتی خود را از دست می‌دهد و آگاهی تسلیم ذهن می‌شود.

وقتی این اتفاق می‌افتد، ذهن، آگاهی را به یک مسافرت طولانی و طاقت فرسا از دنیای بیرون می‌برد. هشیاری به ذهن وابسته می‌شود و عوارضی در آن ایجاد می‌شود. ذهن پراکنده و تکه تکه می‌شود. قادر نیست به اندازه کافی روی یک جسم بماند تا درک درستی از آن شیء به دست آورد. بدون اینکه هیچ یک از آنها را به وضوح درک کند، از یک شی به جسم دیگر می‌چرخد. به همین دلیل است که برای فردی که ذهنی ناآرام دارد، زندگی و هر آنچه در آن است راز باقی می ماند.
ذهن یک ویژگی منحصر به فرد دارد: هر آنچه را که درک می‌کند، شکل آن می‌گیرد. وقتی در حالت درک یک شیء است، تبدیل به آن شیء می‌شود.
اگر ذهن نسبت به خدا نگرش عدالت داشته باشد، خدای عادل را تجربه می‌کند. اگر نگرش ظلم داشته باشد، خدای ظالم را درک می‌کند. اگر ذهن نسبت به آن شی نگرش خوشایند داشته باشد، لذت را تجربه می‌کند. اگر ذهن نسبت به یک شی نگرش ناخوشایند داشته باشد، درد را تجربه می‌کند. اما اگر ذهن به تصورات خودآفریده خود آلوده نشود، نسبت به اشیایی که درک می‌کند نگرش خنثی خواهد داشت که صرفاً اطلاعات خنثی ارائه شده به آگاهی است، ذهن را نه لکه‌دار می‌کند و نه تحریک می‌کند و بنابراین ذهن پاک و ساکن می‌ماند. چنین ذهنی محل استراحت روح است – منبع آزادی و روشنگری.
اما وقتی بی طرفی آن از بین برود، ذهن قربانی تخیلات و فرافکنی‌های خود می‌شود و آگاهی چاره‌ای جز همذات پنداری با آنها ندارد. این شناسایی منجر به بدبختی می‌شود. به همین دلیل است که آموزه‌های یوگا می‌گوید که مهم است که با تغییرات ذهنی خود همذات پنداری نکنیم. در عوض، ما باید ذهن را یک طرفه کنیم و سپس آن ذهن یک طرفه را به درون بچرخانیم. یک ذهن کانونی و درونی توسط آن نور ابدی ساکن در هر یک از ما روشن می‌شود.
آینگار یوگا شیراز